طراحی پلان ساختمان به معنای طراحی و برنامه‌ریزی فضای داخلی و خارجی ساختمان است. این فرآیند شامل برنامه‌ریزی و طراحی طبقات، اتاق‌ها، فضاهای عمومی، سیستم‌های نورپردازی، سیستم‌های تهویه مطبوع، سیستم‌های برق و سایر جزئیات معماری ساختمان است. در مراحل طراحی در پلان ساختمان، توجه به عوامل مختلفی نظیر استفاده بهینه از فضا، ترافیک ساختمان، نیازهای کاربران، ایمنی، راحتی و قوانین مربوط به ساختمان اهمیت دارد. طراحان پلان ساختمان باید با در نظر گرفتن این عوامل، فضاهای مناسبی را برای ساکنان ساختمان ایجاد کنند.
پلان ساختمان معمولاً به‌صورت نقشه‌های دوبعدی نمایش داده می‌شود و شامل نشان‌دادن ابعاد، اندازه و مکان قسمت‌های مختلف ساختمان است. در این نقشه‌ها، موقعیت درب و پنجره‌ها، سیستم‌های تهویه‌مطبوع و برق، اتاق‌ها و مسیرهای ارتباطی و دیگر اجزای ساختمان نمایش داده می‌شوند.
آموزش طراحی پلان ساختمان یکی از مراحل اساسی در فرایند ساختمان‌سازی است و برای اجرای صحیح ساختمان و ارائه یک فضای مناسب و کارآمد برای کاربران ضروری است. در ادامه مطلب از گروه معماری آرت دیزاین با مدیریت حسام سلیمانی که مجری انواع دکوراسیون‌های داخلی تجاری، مسکونی و اداری است به بررسی مراحل مهم در طراحی پلان ساختمان‌ها می‌پردازیم.
مراحل طراحی در پلان ساختمان چیست؟
مراحل طراحی در پلان ساختمان به‌صورت زیر است:
1. جمع‌آوری اطلاعات
مرحله جمع‌آوری اطلاعات در طراحی پلان ساختمان بسیار مهم است و شامل جمع‌آوری و بررسی اطلاعات موردنیاز برای طراحی ساختمان می‌شود. در این مرحله، طراح با مشتری یا مالک ساختمان در ارتباط است تا نیازها و اهداف پروژه را به‌دقت درک کند. در ادامه توضیحاتی درباره جمع‌آوری اطلاعات در این مرحله آورده شده است:
1. ملاقات با مشتری
طراح در ابتدا با مشتری یا مالک ساختمان ملاقات می‌کند. در این جلسه، مشتری برنامه‌ها، نیازها و اهداف خود را بیان می‌کند. طراح باید به‌دقت این اطلاعات را گوش کند و درک کاملی از تمامی نیازها و توقعات مشتری داشته باشد.
2. مراحل طراحی در پلان ساختمان؛ بررسی مستندات
طراح بررسی مستندات مربوطه مانند مقررات ساختمانی، قوانین محلی و ملی، قوانین ایمنی و استانداردهای مربوطه را انجام می‌دهد. این اطلاعات به طراح کمک می‌کند تا در طراحی ساختمان قوانین و مقررات را رعایت کرده و ساختمان سازگاری با استانداردهای لازم را داشته باشد.
3. بررسی محیط
بررسی محیط ساختمان و محدودیت‌های آن کاری است که طراح انجام می‌دهد. این شامل بررسی قطعات زمین، توپوگرافی، آب‌وهوا، زون‌بندی ساختمانی و دیگر عوامل محیطی است که بر طراحی ساختمان تأثیر می‌گذارند.
2. تحلیل نیازها
مرحله تحلیل نیازها در طراحی پلان ساختمان مرتبط با بررسی و تحلیل نیازها و الزامات مشتریان و کاربران ساختمان است. در این مرحله، طراح برای اطمینان از ارائه یک طراحی مناسب و کارآمد، باید به‌دقت نیازها را تحلیل کند. در ادامه توضیحاتی درباره تحلیل نیازها در این مرحله آورده شده است:
1. بررسی نیازهای کاربری
طراح باید نیازها و الزامات کاربران ساختمان را به‌دقت بررسی کند. این شامل مطالعه نوع فعالیت‌هایی است که در ساختمان انجام می‌شود و نیازهای فضایی و عملکردی کاربران را شناسایی می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال، در یک ساختمان اداری، نیازهای مربوط به فضاهای اداری، اتاق جلسات، نیازهای ارتباطی و دیگر فضاهای مربوطه را باید تحلیل کرد.
2. طراحی پلان ساختمان؛ معرفی محدودیت‌ها
محدودیت‌های مربوط به ساختمان توسط طراح باید شناسایی شود. این شامل محدودیت‌های مالی، محدودیت‌های زمانی، محدودیت‌های قانونی، محدودیت‌های فنی و سایر محدودیت‌های مربوطه است؛ مثلاً ممکن است بودجه محدود باشد یا قوانین محلی نیاز به رعایت خاصی داشته باشند و مطابق با آن مراحل طراحی در پلان ساختمان را پیش ببرد.
3. ارزیابی امکانات موجود
طراح باید امکانات موجود در محیط ساختمان را بررسی کند. این شامل بررسی امکانات ارتباطی، امکانات نورپردازی، سیستم‌های تهویه‌مطبوع، سیستم‌های برق و سایر امکانات موجود در محل ساختمان است.
3. ایجاد مفهوم
مرحله ایجاد مفهوم در طراحی پلان ساختمان به معنای ایجاد یک تصور کلی و اولیه از ساختمان است. در این مرحله، طراح سعی می‌کند شکل، طرح، سبک و ساختار کلی ساختمان را تعیین کند. هدف این مرحله، ایجاد یک ایده و یک رویکرد اولیه برای ساختمان است که به‌عنوان پایه و اساس برای طراحی بیشتر و تکمیل طرح‌های جزئی استفاده می‌شود. در ادامه توضیحاتی درباره ایجاد مفهوم در این مرحله آورده شده است:
1. تعیین شکل و سبک
طراح در این مرحله سعی می‌کند شکل کلی ساختمان را تعیین کند. آیا ساختمان باید مستطیلی، مربعی، دایره‌ای، مثلثی یا شکل‌های دیگر باشد؟ همچنین، سبک معماری موردنظر مانند مدرن، کلاسیک، معاصر یا سنتی نیز در این مرحله مشخص می‌شود.
2. تقسیمات فضایی
طراح در این مرحله سعی می‌کند فضاهای داخلی ساختمان را تقسیم‌بندی کند. این شامل تعیین تعداد طبقات، تعداد و نوع اتاق‌ها، مکان‌های عمومی مانند سالن ورودی، سالن پذیرایی و سایر فضاهای کلیدی است. همچنین، ایجاد فضاهای باز، فضاهای خصوصی، فضاهای کاری و فضاهای اجتماعی نیز در این مرحله انجام می‌شود.
3. طراحی پلان ساختمان؛ انتخاب مکان‌های کلیدی
طراح باید مکان‌های کلیدی مانند درب ورودی، پنجره‌ها، نورگیر‌ها و دیگر المان‌های مهم را در ساختمان تعیین کند. این کار هم به طراح و هم به مشتری کمک می‌کند تا دید واضح‌تری از نور وارد شده به فضای ساختمان و همچنین موقعیت درب و پنجره‌ها پیدا کنند.
4. نقشه‌کشی اولیه
نقشه‌کشی اولیه یا سایت پلان اولیه، یکی از مراحل اساسی در طراحی ساختمان است. در این مرحله، نقشه‌کشی اولیه ساختمان به‌صورت دوبعدی روی کاغذ یا با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی، انجام می‌شود. این نقشه‌کشی اولیه شامل تعیین اندازه و موقعیت کلی اجزای ساختمان است. در زیر توضیحاتی درباره نقشه‌کشی اولیه آمده است:
1. نقشه‌کشی موقعیت
در این مرحله، موقعیت ساختمان در زمین یا پارکینگ ساختمان تعیین می‌شود. این شامل تعیین مرزها، جهت‌ها و فاصله‌ها نسبت به نقاط قابل‌توجهی مانند خیابان‌ها، ساختمان‌های همجوار و نقاط دیگر است.
2. ابعاد ساختمان
در این مرحله، ابعاد کلی ساختمان شامل طول، عرض و ارتفاع بر روی نقشه مشخص می‌شود. این ابعاد به‌صورت مقیاس دار یا بدون مقیاس بر روی نقشه‌کشی نشان داده می‌شود.
3. مکان اصلی اجزا
در نقشه‌کشی اولیه، مکان اصلی اجزا مهم ساختمان مانند درب ورودی، پنجره‌ها، پله‌ها، نمای خارجی و سایر عناصر مهم تعیین می‌شود. این عناصر به‌صورت ساده و با نمادهای خاص بر روی نقشه نشان داده می‌شوند.
4. اتصالات و روابط فضایی
در نقشه‌کشی اولیه، ارتباطات و اتصالات بین اجزا مختلف ساختمان مشخص می‌شوند؛ به‌عنوان‌مثال ارتباط درب ورودی با فضاهای داخلی، اتصال پله‌ها به درب ورودی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که لازم است به آن توجه شود.
اجرای طراحی پلان ساختمان چگونه انجام می‌شود؟
اجرای طراحی پلان ساختمان اعم از ساختمان مسکونی، ساختمان اداری و ساختمان تجاری شامل مراحل عملیاتی برای ساخت و احداث ساختمان بر اساس طرح و نقشه‌های طراحی است. این فرایند شامل مراحل زیر است:
1. آماده سازی محل
قبل از شروع ساخت، محل ساختمان باید آماده شود. این شامل خرید و تهیه مواد ساختمانی، تمیزکردن محل، ایجاد دسترسی مناسب و حذف هرگونه موانع است.
2. اجرای سازه
در این مرحله، سازه ساختمان شروع به ساخت و اجرا می‌شود. این شامل فعالیت‌هایی مانند بتن‌ریزی، نصب پی، ستون‌ها، بالکن‌ها و سایر اجزا سازه است. اجرای سازه باتوجه‌به نقشه‌های ساختمانی و طرح‌های مربوطه صورت می‌گیرد.
3. نصب سیستم ها و تاسیسات
سیستم‌های مختلف مانند برق، تهویه‌مطبوع، گرمایش، سیستم‌های آب و فاضلاب و سایر تأسیسات در این مرحله نصب می‌شوند. این شامل نصب کابل‌ها، لوله‌ها، دستگاه‌ها و تجهیزات مربوطه است.
4. نصب پوشش‌ها
پوشش‌های داخلی و خارجی ساختمان در این مرحله نصب می‌شوند. این شامل کف‌پوش، دیوارپوش، سقف، درب و پنجره‌ها و سایر پوشش‌های موردنیاز است. همچنین، اتصالات و کارهای داخلی مانند نقاشی، نصب آیینه‌ها و دیگر امور داخلی صورت می‌گیرد.
5. نصب سیستم‌های ارتباطی
در این مرحله، سیستم‌های ارتباطی مانند سیستم‌های صوتی، تصویری و شبکه‌های اطلاعاتی نصب می‌شوند. این شامل نصب دستگاه‌های تلفن، دوربین‌ها، سیستم‌های امنیتی و سایر تجهیزات مربوطه است.
6. مراحل طراحی در پلان ساختمان؛ تست و آزمایش سیستم‌ها
پس از نصب سیستم‌ها، آزمون و تست آن‌ها انجام می‌شود. این شامل بررسی صحت عملکرد و کارایی سیستم‌ها است و اطمینان حاصل می‌شود که همه چیز به‌درستی کار می‌کند.
7. تکمیل و تزئینات نهایی
در این مرحله، کارهای تکمیلی و تزئینی برای ایجاد ظاهر نهایی ساختمان انجام می‌شود. این شامل نصب لوازم دکوری، رنگ‌آمیزی، نصب نورپردازی و سایر جزئیات تزئینی است.
8. تحویل ساختمان
پس از انجام کامل فرایند ساخت، ساختمان به مالک یا سازمان مربوطه تحویل داده می‌شود. در این مرحله، مستندات و گواهی‌های لازم نیز به مالک تحویل داده می‌شود.
چرا بهتر است به کسانی که آموزش طراحی پلان ساختمان را به صورت آکادمیک گذرانده‌اند، کار را واگذار کنیم؟
واگذارکردن کار طراحی پلان ساختمان به کسانی که آموزش آکادمیک در این زمینه را گذرانده‌اند، به دلایل زیر توصیه می‌شود:
1. دانش تخصصی
افرادی که آموزش طراحی پلان ساختمان را به‌صورت آکادمیک دریافت کرده‌اند، دارای دانش و تخصص عمیق در زمینه معماری و مهندسی ساختمان هستند. آن‌ها با استفاده از تجربه‌های آموخته شده و دانش فنی خود، قادر به انجام طراحی‌های بهینه و کارآمد هستند.
2. آشنایی با مقررات و استانداردها
طراحان آکادمیک با مقررات ملی و بین‌المللی مربوط به ساخت‌وساز آشنا هستند و در طراحی‌های خود از استانداردها و مقررات منطبق استفاده می‌کنند. این موضوع می‌تواند به تضمین ایمنی، پایداری و قابلیت استفاده طولانی‌مدت ساختمان کمک کند.
3. بهره‌وری بالا
طراحان آکادمیک تمرکز بر بهره‌وری بالا در استفاده از فضا، منابع و مصالح دارند. آن‌ها باتوجه‌به نیازها و محدودیت‌های پروژه، بهینه‌سازی طراحی را انجام می‌دهند و سعی می‌کنند نتیجه‌ای باکیفیت بالا و هزینه مناسب را ارائه دهند.
4. آگاهی از روش‌های نوین
با گذراندن آموزش آکادمیک، طراحان با روش‌ها و فنون نوین طراحی و ساختمانی آشنا می‌شوند. آن‌ها قادر به بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته و استفاده از نرم‌افزارهای طراحی و مدل‌سازی هستند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند طراحی ملموس‌تری را برای مشتری ارائه دهند.
5. هماهنگی با سایر تخصص‌ها
در طراحی پلان ساختمان، نیاز است که با سایر تخصص‌ها مانند مهندسان مکانیک، برق، تأسیسات، سازه و… هماهنگی صورت گیرد. طراحان آکادمیک با آشنایی عمیق در حوزه‌های مختلف مرتبط با ساختمان، قادر به همکاری و هماهنگی با تخصص‌های دیگر هستند تا در نتیجه نهایی طراحی، همه جنبه‌ها به‌درستی پوشش داده شود.
6. مراحل طراحی در پلان ساختمان؛ بهبود کیفیت و کارایی
انجام اصولی مراحل طراحی در پلان ساختمان تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت و کارایی ساختمان دارد. با واگذاری این کار به طراحان آکادمیک، می‌توان بهبود کیفیت و کارایی ساختمان را تضمین کرد. آن‌ها به جزئیات مانند استفاده از فضا، نورپردازی، تهویه‌مطبوع و… توجه می‌کنند تا کاربری بهینه و راحتی برای ساکنین فراهم شود.
7. مدیریت پروژه بهتر
طراحان آکادمیک در طراحی پلان ساختمان، توانایی مدیریت پروژه را نیز دارند. آن‌ها قادر به برنامه‌ریزی مناسب، تعیین دقیق منابع و زمان‌بندی صحیح هستند که می‌تواند به جلوگیری از تأخیرها و مشکلات در فرایند ساخت کمک کند.
8. حفظ استانداردها و قوانین
در طراحی پلان ساختمان، رعایت استانداردها و قوانین ساخت‌وساز اهمیت زیادی دارد. طراحان آکادمیک با آگاهی کامل از این استانداردها و قوانین، تضمین می‌کنند که طرح ساختمان با ضوابط قانونی هماهنگی لازم را داشته باشد.
سخن پایانی
واگذاری پروژه طراحی پلان ساختمان به مجموعه‌هایی که کار آن‌ها توسط تیم آموزش‌دیده و حرفه‌ای انجام می‌شود، به گرفتن بهترین نتیجه از مراحل طراحی پلان ساختمان منجر می‌شود.
گروه معماری آرت دیزاین با مدیریت حسام سلیمانی با تیم حرفه‌ای که آموزش طراحی پلان را به صورت آکادمیک دیده‌اند، کلیه مراحل طراحی در پلان ساختمان را به صورت اصلی پیش می‌برد. این عامل باعث شده تا طراحی داخلی مسکونی، طراحی داخلی کافی شاپ و… در این مجموعه با معیارهای لازم هماهنگی کامل را داشته باشد.